در این میان، بیماران، سالمندان و کسانی که وضعیت‌های خاص فیزیولوژیک مانند بارداری و شیردهی و یا بیماری‌های خاصی را از سر می‌گذرانند، معمولا با سؤالاتی عمده مواجهند؛ اینکه آیا می‌توانند روزه بگیرند یا نه و اینکه اگر روزه بگیرند، آیا با مشکل روبه‌رو نخواهند بود؟ اگرچه نمی‌توان برای همه بیماران، یک حکم کلی صادر کرد و هر بیمار، شرایط خاص خود را دارد و فقط و فقط پزشک معالجش می‌تواند درباره اینکه او می‌تواند روزه بگیرد یا نه، نظر قطعی بدهد، با این حال نکاتی در مورد هر بیماری وجود دارد که می‌تواند به تصمیم‌گیری درست بیمار و پزشکان کمک کند. مرور این نکات، شاید چند فایده مهم داشته‌باشد؛ اول اینکه دربرخی شرایط ، روزه‌گرفتن به صلاح فرد نیست و حتی دراین شرایط از لحاظ شرعی مشکل دارد. دوم اینکه می‌توان با ایجاد برخی تنظیم‌ها در برنامه غذایی و دارویی و آگاهی از علائم هشدار کاشناسان و متخصصان، به‌راحتی روزه‌داری کرد، بدون اینکه هیچ مشکل جدی‌ای به‌وجود آید.
برخی از بیماران برای روزه‌داری حتما باید با پزشک خود مشورت کنند و درصورتی که امکان کاهش دارو برای آنها وجود نداشته باشد، باید از روزه‌داری خودداری کنند. گروهی از بیمارانی که نیاز به مشورت با پزشک معالج دارند عبارتند از:
بیماران قلبی
بیماران قلبی چند گروه هستند. دسته‌ای از این بیماران به‌دلیل تنگی عروق با جراحی باز قابل درمان بوده و گروهی دیگر دارای شرایط مناسب‌تر هستند و با انجام آنژیوپلاستی یا بالن معالجه می‌شوند. دسته‌ای دیگر از بیماران قلبی دچار تنگی‌های خفیف عروق کرونر هستند که این بیماران نیز با درمان طبی معالجه می‌شوند.
دکتر اخلاق موید، متخصص قلب و عروق می‌گوید: نخوردن غذا در بیماران قلبی که دچار دیابت نیز هستند منجر به کاهش قندخون شده که این بیماران با مصرف دارو نیز دچار عوارض ناشی از آن می‌شوند و همچنین مبتلایانی که از داروهای ضد‌فشارخون استفاده می‌کنند درصورت روزه‌داری و عدم‌مصرف به‌موقع داروها، به افزایش فشارخون و حمله قلبی دچار می‌شوند. مبتلایان به بیماری‌های قلبی خفیف، در صورتی که با مصرف یک یا دو دارو معالجه می‌شوند می‌توانند دارو را در هنگام سحر یا افطار، مصرف کنند و با مشورت پزشک روزه‌داری برای آنها مشکلی ایجاد نخواهد کرد. همچنین بیماران مبتلا به انسداد عروق کرونر در صورت درمان با آنژیوپلاستی مشکلی برای روزه‌داری ندارند. وی، تصور برخی افراد مبنی بر استراحت مطلق در هنگام روزه‌داری را نادرست دانست و اضافه کرد: برخی افراد از انجام فعالیت ورزشی و فیزیکی خودداری می‌کنند، در حالی که بیماران قلبی باید فعالیت‌های خود را به‌منظور سلامتی ادامه دهند.
مبتلایان به فشارخون
روزه‌داری برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا قدری متفاوت از بیماران دیابتی است. فشار خون برخلاف قند خون، نوسانات بیشتری در بدن بیماران دارد، چراکه تابع شرایط متفاوتی است که می‌تواند سریعا فشار خون بیمار را بالا یا پایین بیاورد؛ اما این به آن معنا نیست که این بیماران به هیچ وجه نمی‌توانند روزه بگیرند؛ آن هم به‌دلیل نسل جدید داروهای ضد‌فشار خونی است که این روزها در بازار دارویی کشورمان وجود دارد و بیمار را قادر می‌سازد که تنها روزی 2 بار یا در بعضی موارد روزی یک بار آنها را میل کند که طبیعتا بیمار را قادر می‌سازد که روزه خود را بگیرد؛ اما به هر حال وضعیت بیمار مبتلا به فشار خون بالا از این نظر که بیماری‌‌اش تحت کنترل است، برای تصمیم‌گیری در مورد روزه‌داری اش از اهمیت زیادی برخوردار است. در چند روز اول مدام فشار خونتان را در چند نوبت مخصوصا حوالی ظهر و حوالی افطار اندازه بگیرید و مطمئن شوید که تنظیم فشار خونتان به هم نخورده باشد. هم‌اکنون بسیاری از داروهای فشار خون را می شود زیر نظر پزشک در 2 دوز منقسم که طبیعتا قبل از سحر و پس از افطار است، مصرف کرد.
بیماران کلیوی
در مورد بیماری‌های مزمن و شدید کلیوی، چندمورد هست که بنا به نظر اکثریت قاطع پزشکان، منع قطعی برای روزه‌داری به‌وجود می‌آورد، چرا که در این حالت‌ها، امکان تطابق مناسب با تغییرات آب و املاح وجود ندارد. به گفته متخصصان بیماری‌های کلیه، اگر در اثر نارسایی متوسط و شدید، کلیه از کار بیفتد و بیمار تحت درمان با دیالیز قرارگیرد، دفع شدید پروتئین از ادرار (که در هموگلوبینموپاتی‌ها دیده می‌شود) و خطر لخته‌شدن خون بالا می‌رود. همچنین درصورت دفع مکرر سنگ‌های کلیوی، روزه‌گرفتن از لحاظ پزشکی ضرر جدی دارد و منع شده است.
به گفته متخصصان، افرادی که تشکیل سنگ‌های ادراری در آنها فعال بوده و بیش از 2سنگ ادراری ظرف مدت ۶ ماه دارند یا هم‌اکنون دارای سنگ ادراری هستند، بهتر است در مورد روزه‌گرفتن احتیاط کنند.
با این حال، به گفته دکتر مسعودی، فوق‌تخصص بیماری‌های کلیه، بیماران کلیوی که تحت درمان دیالیز قرار گرفته‌اند باید از گرفتن روزه خودداری کنند. او همچنین عنوان کرده است افرادی که کلیه سنگ‌ساز فعال دارند و بیماران مبتلا به دفع پروتئین در ادرار، باید از گرفتن روزه امتناع کنند. او فقط روزه‌گرفتن را برای آن دسته از بیماران پیوند کلیوی که پیوند آنها خوب انجام شده است بلامانع دانست. وی درباره رابطه ننوشیدن آب در ماه مبارک رمضان و بیشتر شدن احتمال تشکیل سنگ در افراد مستعد، این‌طور توضیح داد: هرچند که طبق گزارش‌های علمی، نوشیدن فراوان آب به‌مدت ۵سال، احتمال ایجاد مجدد سنگ کلیه را در افرادی که سابقه آن را داشته‌اند، کاهش می‌دهد، اما این نکته به این معنی نیست که اگر افراد هنگام روزه‌داری، از نوشیدن آب تا چند ساعت در روز محروم شوند، مشکل خاصی برای آنها ایجاد می‌شود.
بیماران گوارشی
از دیگر کسانی که باید تحت نظر پزشک روزه بگیرند باید به بیماران گوارشی اشاره کرد. این بیماران در صورتی که روزه بگیرند و حین روز دچار علائمی چون دل درد (خصوصا مالش‌رفتن شدید سر دل هنگام ظهر)شوند، باید از روزه‌داری پرهیز کنند.
دکتر علی فانی، متخصص بیماری‌های گوارشی در این مورد می‌گوید: افرادی که مبتلا به زخم‌های فعال گوارشی فوقانی هستند (مثل زخم معده و اثنی عشر) چون روزه‌داری با تشدید ترشح اسید معده منجر به فعال‌سازی زخم و عوارضی مانند خونریزی می‌شود، ترجیحا از روزه‌داری معافند.
بیماران دیابتی
بیمار دیابتی که بدون انجام مشاوره با پزشک، روزه‌داری می‌کند، در معرض خطر جدی افزایش درازمدت قند خون قرار دارد که این امر علاوه بر عوارض جسمی، عوارض جانبی دیگری از جمله افزایش هزینه و حتی غیرممکن‌شدن درمان را در پی دارد.
حفظ مقدار قند خون در محدوده طبیعی (بین 60 تا140میلی‌گرم درصد) هدف اصلی در درمان دیابت است؛ از طرف دیگر نوع تغذیه و بالطبع روزه‌داری، می‌تواند روی این شاخص مهم سلامت بیمار، تأثیر جدی بگذارد. کارشناسان اعتقاد دارند افرادی که قادر به کنترل قند خون خود در حد طبیعی هستند (با داروهای خوراکی یعنی قرص) با رعایت شرایط خاص و اندازه‌گیری به‌موقع قند خونشان، می‌توانند با سلامت و اطمینان کافی در این فریضه الهی شرکت کنند. بنابراین، شاید بتوان گفت که بدون پایش مداوم قند خون یا تخمین آن از طریق آزمایش ادرار، نمی‌توان از ایمن‌بودن روزه‌داری اطمینان کافی داشت.
اما قضیه در مورد بیماران تحت درمان با انسولین فرق می‌کند. استفاده از این دارو با احتمال بالای افت قند خون همراه است، بنابراین لازم است این بیماران در فواصل نزدیک به هم غذا میل کنند؛ به همین دلیل، روزه‌داری به هیچ عنوان برای آنها توصیه نمی‌شود. ضمن اینکه بیماران انسولینی، معمولاً نمی‌توانند نوبت تزریق خود را مگر در موارد خاص و زیر نظر مستقیم پزشک معالج، حذف یا جابه‌جا کنند؛ به همین دلیل توصیه تمام پزشکان و متخصصان به این بیماران این است که روزه نگیرند.
